ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ, 1989-10-01

ΣΕΛΙΔΑ 4 ΚΡΙΣΕΙΣ «Κ«ΑΧῑ ΣΚΟΛΙΑ ΠΟΤΕ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΖΩΗ: Γεγονός που θᾳ αποτελὲσει σημαντικό προηγού- µενο συνιστά η απόφαση δικαστή-προξδρου δικαστη- ρίου στο Τενεσὺ Αμερικής. Ο εν λόγω δικαστής σε επίµαχη δίκη υποστήριξε ότι η ανθρώπινη ζωή αρχίζει ευθὺς µετη σύλληψη του εμβρύου και ὀχισε κατοπινὀ- τερο στάδιο ἡ µε τη γέννηση του ανθρώπου. ΄Αρατο Έμβρυο απὀ την πρὠτη στιγµή εἶναι ανθρὠπινος ορ- γανισμός, εχει ζωή, αποτελεί ανθρώπινη ὑπαρξη. Εἶναι επομένως η απόφαση αυτή άλλη µια Φωνή, ὄχι απὀ θρησκευτικοὺς κύκλους, αλλά απὀτο χώροτης δικαιοσύνης, που ἔρχεται να καταδικάσει την αδικία και την απανθρωπιά που διαπράττεται σε βάρος τό- σων αθώων παιδιών µε τις εκτρὠσεις. Και στην Κὺ- προ, ὀπου οι εκτρὠσεις υπερβαϊΐνουν τις 40 χιλιάδες κάθε χρόνο, σύμφωνα µε υπολογισμούς, ας ενωτι- σθούν τη φωνἠ αυτή οι οποιοιδήποτε ηθικοί ἡ πρα- γµατικοί αυτουργοί της σφαγής τόσων αθώων αν- θρωπίνων ζωών. [διαΐτερα αςτο ακοῦσει αυτό ανώτα- το νομικό πρόσωπο του τόπο» µας, που σε τηλεοπτικἠ συζήτηση, επικαλούµενο νομικίστικες διατάξεις, υπο- στήριξε µε πάθος ὅτι η ἔκτρωση εἶναι µια αθώα!) δι- καιωµατική πράξη της γυναίκας, αφού το ἔμβρυο δεν αποτελεί ανθρώπινη ζωή. Η ἔκτρωση εἶναι φόνος. Αυτό υποστήριζε, ανεκα- θενη Χριστιανική ηθικἠ αυτό λεειτώρα καιτη δικαστι- κἡ πλευρά. ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΒΟΥΛΕΥΤΗ Ερωτά βουλευτής στη Βουλή, μεταξὺ ἄλλων, ποιά µέτρα λαμβάνει η Κυβέρνηση για την προστασία δι- κών µας και ξενων απο τους «τσαντάκηδες», διαρρή- τες, μποξερς, «επεδειξίες) και τους πάσης φύσεως επι- κίνδυνους τύπους Η ερώτηση μιλά απὀ µόνη της, δηλώνοντας ὅτι νεαρά άτοµα άρχισαν να γίνονται κοινωνικἠ μάστιγα. Και μαζὶ µε την ανησυχία του ο ὡς ἀνω βουλευτής απαιτεὶ να ληφθούν µέτρα. Στη διαπίστωση και απαϊτηση αυτἠ κανενας δεν διαφωνεί. Όμως στον κύριο βουλευτή εμεὶς απλώς λεμε και υπενθυμἰζομε κάτι: Τα αστυνομικἀ ἡ ἄλλα µἔτρα που προφανώς επιζητείΐ να ληφθούν δεν πρὀκει- ται να σταματήσουν το κακὀ. Μπορεὶ κάπως και προ- σωρινά να το αναστείλουν. Η αντικοινωνική ὅμως συμπεριφοράτων νεων δεν εἶναι θεµα µέτρων µαπρο- παντός θεμα αγωγἠς. Μιας αγωγήςπου ξεκινά απὀ το σπίτι και εκτεΐνεται στον κοινωνικό περίγυρο. Ἔτσιο κύριος βουλευτής αντί να ζητά απὀ την κυβέρνηση να πάρει µέτρα, καλύτερα εἶναι να αποταθεῖ στους συνα- δελφους του µέσα στη Βουλή να ψηφίσουν νόμους εναντίον των εμπόρων του κίτρινου τύπου, εναντίον των ταινιών βίας και αισχροτήτων, εναντίον λειτουρ- γίας ὑποπτων κἔντρων κ.ά. Και ακόµη, ας ανανήψει τόσον ο ἶδιος όσον και οἱ άλλοι κύριοι Βουλευτὲς µας, ἔστω και την τελευταία στιγµἠ, και ας ανακαλἔσουν το ολξθριο κατά της οικογῖνειας νομολόγημἁ τους περί πολιτικού γάμου - διαζυγίου, γιατί µε το νομοθέτηµά τους τούτο η οικογένεια, ο βασικός αυτός παράγοντας αγωγἠς, ανατινάσσεται στον αξρα και μαζί της κατα- στρέφονται και οι νξοι και η κοινωνία. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΔΙΑΤΗΡΕΙ ΤΗ ΣΥΝΟΧΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Ομολογουμένωςείναι για να διερωτάται κανένας: Απὸ τη µια να παραδεχόµαστε και να καυχόµαστε συ- νάµα για τη συνοχἡ και συγκρότηση της οικογένειας στην Κύπρο κι απὀ την ἄλλη να σπεύδοµε να αντιγρά- Φομε τρόπους ξενόφερτους και να εισάγοµε θεσμούς επικίνδυνους που καταστρέφουν την οικογένεια. Απὸ επἰσηµα χείλη κατατέθηκε στην 21η Διάσκε- ψη Ευρωπαίων Υπουργών για οικογενειακά θεματα που ἔγινε πρόσφατα στον τόπο µας, ότι η οικογῖνεια στην Κύπρο εἶναι υγιής και μπορεΐ να εκπληρώνει το ρόλοτης. Ενώ γιατις ἆλλες χώρεςπου συμμετείχαν στη Διάσκεψη δεν ακούστηκε κάτι τετοιο. Οὐτε καν µπο- ρούσαν οι ευρωπαίοι σύνεδροι να καταθέσουν τέτοια µαρτυρἰα. ΟΙ ἶδιοι το ξερουν καλύτερα απὀ µας ὁτι η οικογῖνεια στις χώρες τους υποφξρει. ᾿Εχει υποστεί καϊρια πλήγματα. Αδυνατεὶ να ασκήσει το ρόλο της. Μπορεί να Εχουν στην Ευρώπη καλύτερες κοινωνικὲς παροχές απὀ µας. Αλλά οι παροχὲς αυτὲς δεν συνι- στοὺν υγεία για την οικογῖνεια οὖτε και συμβάλλουν ουσιαστικά στο θεμα -αρόβλημα οικογένειας που αν- τιµετωπίζουν. ᾿Ετσι υπερτερούµε ὡς οικογένεια. Εἶμα- στε καλύτεροι. ᾿Οχι γιατί ἔχομε χρήματα, αλλ᾽ οὖτε και γιατὶ ανήκουµε στις προηγμένες τεχνικά χώρες. Και αυτή η υπεροχἠ µας αξῖζει και υπόσχεται πολλά. Ας διακρατήσουµε, λοιπόν, ως κόρη οφθαλμού τους πα- ραδοσιακοὐςθεσμούςπου συγκροτούν την οικογξνειά µαςκαι ας µη σπεὺδοµε νατους απεµπολήσουµε, γιανα αποκτήσουμε δήθεν τον τίτλο του ευρωπαϊου) Πραγματοποιήθηκε και Φξτος απὀ τις 7-22 Αυ- γούστου η κατασκήνωση αρρξνων (αγόρια Γυμνασὶ- οὐ και Λυκείου) των Κατη- χητικὠν Σχολείων της Ἰ. Αρχιεπισκοπής. Στόχος της Φετεινής Κατασκήνωσης ἠἦταν να δοθεί το μήνυμα ὅτι εμείς, ως άνθρωποι, δεν εἵμαστε τυχαία δημιουργήματα χω: ρὶς σκοπό και προορισμὀ στη ζωή µας, αλλά εἵμαστε δημιουργήματα του Θεού και μάλιστα οἱ εκλεκτότε- ρες κατασκευὲς Του. Εἶμα- στε καρπὸς της αγάπης Του, αφοὺ απὀ αγάπη ο Θεός ἐπλασετον άνθρωπο. Πλασμένοι «κατ εικόνα και καθ᾽ οµοίωσιν» Θεού» και προικισμένοι µε δώρα και προνόμια που αποκλει- στικἀ σε µας µὀνο χάρισε. Γι αυτό καιη Κατακήνωση εἴχε το ὀνομα: «Κατασκευῆ Θεοῦ». Στα θεματα και στις συζητήσεις που ἔγιναν, κα- ταβλήθηκε προσπάθεια να καταδειχθεί ὅτι ο άνθρω- πος, εἶναι «κατασκευή Θε: οὗ», αφού πλάσθηκε «κατ᾽ εικόνα και καθ” ομοϊωσὶν» «Ναός Θεοῦ ζώντοο) Με τη βοήθεια του Θε- οὐ καιτις ευλογίες του Μα- καριωτάτου Αρχιεπισκὀ- που πραγµατοποιήθηκαν Φξτος µε επιτυχία δὺο κα: τασκηνωτικά τριήµερα (22: 27 Αυγούστου στον ΑΥ. Νι- κόλαο Στέγης) για 4δ0 μἔλη τωνΧ.Σ.Γ. Στα τριήµερα θὲ- μα αναφοράς ἦταν το: «Ναός Θεοῦ ζωντος». Οπως και στις προη- γοῦμενες χρονιὲς τα τριή: μερα αυτά ἦταν συνδεδεμἒ- να µε συνἑδριο στο οποίο Φξτος µίλησεη κ. Βαρβάρα Μεταλληνοῦ, πρεσβυτὲρα, Φιλόλογος καιθεολὀγος, µε θέµα «Η λατρεία κεντρο ζωής της ορθόδοξης γυ- ναϊκαςρ. Η κ. Μεταλλη: νού, µεταφἔροντας τους προβληματισμούς τις αλλά και τα προσωπικά της βιώ- µατα απὀ το µεγάλο θεμα της λατρείας, τόνισε µε γλαφυρότητα πολλή αλλά και θεολογικὸ βάθος την ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑ ΤΣΟΚΘΥΗ ΘΘ60Υ Κατασκήνωση Αρρένων Του. Παρὰ την αμαρτίαν Κορ. στ΄, 19) καιµε την Ψυ- χήτου, που εἶναι ηπνοή του επουρανίου Βασιλείας. Σύνοψη της όλης προ: σπάθειας αποτἔλεσε και η τελικἡ γιορτή που ἔγινετην Κυριακή 20 Αυγούστου, στην παρουσία της Α.Μ. του Αρχιεπισκόπου. Ο Μα- όμως ο άνθρωπος δεν ἔπαυσε να εἶναι «κατα- σκευῆ Θεοῦ». Με το σώμα του, που εἶναι «ναός του Αγίου Πνεύματος» (Α΄ Θεοῦ, αν ενωθεί µε το Ἆρι: στὸ θα επανεὺρει τον αλη: θινό προορισμό του, θα επι τύχει τον αγιασμὸ καιτη θὲ: ωσή του και θα αξιωθεί της σφι σο Πλ Το σοα των Χ.Σ. Γυναικών Έννοια της λατρείας του Θεού: την αποκάλεσε ανα- πνοή του εκκλησιαστικού σώματος, που συντηρεί την ευσέβεια των πιστὠν στον Τριαδικὀ Θεό. Όλη η λα: τρεία, εἶπε, εἶναι λειτουργία (Έργο του λαοῦ), ενέργεια του εκκλησιαστικοῦ σώμα- τος. Η λατρεία υπογράμμµι- σεη κ. Μεταλληνοῦ, διεισ- δύει στην πρόσωπικἡ ζωή του καθενός µας,γιανατην εμποτίσει και να τη διαµορ- Φφώσει. Μεσα στη λατρεία αναπτύσσονται ὡς καρπὀς θείας Χάριτος, οι αυθεντι- κές, διαπροσωπικὲς σχὲ- σεις,που εκφράζονται στην εκκλησιαστική γλὠσσα µε τις κατηγορίες του αδελ- Φοὺ. του συνδούλου και κυρίως του πλησίον. Ὡς αδελφοί συνειδητοποιοῦ- μεν τον κοινό Πατέρα, ως σύνδουλοι αντιλαμβανό- µαστε την αμαρτωλότητά µας και ὡς πλησίον διαπι- στώνουµε ὁτι, αν δεν Φτὰ Η Κατασκήνωση της Χ.Ε.ΝΕ.Φ. Το πρόσωπο του Θε: ανθρώπου δεν αποτελεί µονάχα τἔλειο πρότυπο για κάθε άνθρωπο αλλά περι κλείει συνάμα και όλο το μυστήριο της θἔωσης του ανθρώπου. Η σχῖση αν- θρώπου και Θεανθρώπου Χριστού αποβαϊνει σχεση λυτρωτική, αν ο άνθρωπος υιοθετήσει συνειδητά και αγωνιστικἁ την εν Χριστώ ζωή. «Ανθρωπος και Θε- ἄνθρωπος» ἦταν και το γε: νικὸ θεµα της φετεινής πεν- θήµερης κατασκήνωσης της Χριστιανικής Ενωσης Νεολαῖας και Φοιτητών, που Εγινε απότις 3 µέχριτις 7 Αυγούστου στον Αγιο Νικόλαο Στέγης και ἔθεσε ὡς στόχο της την εμβάθυν- ση και βίωση των πιο πάνω βασικών παραδοχὠν της ορθόδοξης χριστιανικής πὶστης. Οἱ κατασκηνωτὲς, γὺ- ρω στους 60 φοιτητες κ.ά., εἶχαν την ευκαιρία, τόσο στα αγιογραφικἀ αναγνώ- σµατα ὁσο καιστις πρωϊνὲς και απογευματινές συζητή- σεις, να προβληματιστούὺν εποικοδομητικἁ γύρω απὀ τα θεµατα της δημιουργίας του ανθρώπου, της εναν- θρώπησης του Θεοῦ [Λό- γου, της ανθρώπινης προ: σωπικότητας, της θρη- σκευτικότητας της ανθρώ- πινης φύσης και της πορεῖ- ας του ανθρώπου προς την αγιότητα, Ἡ προβολή σχετικής µε το θἔµα ταινίας, οι περί- πατοι στο δάσος και οι ψυ- χαγωγικὲς ευκαιρίες ἐδω- σαν στο όλο πρὀγραμματο δικὀ τους τόνο στην κατα- σκηνωτικἡ ζωή. Προπαντὸς ὅμως οἱ λατρευτικὲς ευκαιρίες, Σ» ως νι είν Ὁκ παοξς α. ᾿ἐνδυναμούσὺε ἐν Ἀτρίω προσευχή, οι κατανυκτικές, της κατανυκτικὲς Παρακλή- σεις προς την Ὑπεραγία Θεοτόκο και η Θεία Λει- τουργία της Δεσποτικῆς εορτής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Χριστού χά- ρισαν εµπειρἰες μοναδικές. Η κατασκήνωση της Χ.Ε.ΝΕ.Φ, διαπνεόµενη απὀ πνεύμα χριστιανικής αναστροφἠς πρὀσφερε στους νέους και φοιτητὲς που συμμετέσχαν σ᾽ αυτή Ιδιαίτερες ευκαιρίες πνευ- µατικἠς αναζωογόνησης και ενδυνάµωσης, ὦστε να µεταφἔρουν στο σύγχρονο κόσμο την καλή µαρτυρἰα του χριστιανικού αγώνα και το σωτήριο μήνυμα των µο- ναδικὠν δυνατοτήτων λύ- τρωσης και ζωής που προ- σφξρει στον άνθρωπο ο Θεάνθρωπος Κῦριος Ιη- σοὺς. καριώτατος. υπογράμμισε αυτήν ακριβώς την αξία του ανθρώπου ὡς κατασκευή Θεού και κάλεσε όλους να βιώσουν το προνόμιο αυτὀ. σουµε στην αγάπη, δεν θα μπορούμε να ομολογοὺμε «Πατέρα, Ὑιὸν και Ἅγιον Πνεύμα». Τελος αναφέρθηκε στη λατρευτική ζωῆ της Υυ: ναΐκας, που εἶναι οπωσδή: ποτε πιο Φιλακόλουθη απὀ τον άνδρα. αφοὺ υπάρχουν µέσα της εγγενή στοιχεία που συντελούν στη βαθὺ- τερη σχξση της µε το Θεό. Προξχει σ᾿ αυτή όχι η λΟγΙ- κἡ αλλά η καρδιά. Παρά: δειγµα αδιάσειστο η Χριστι- ανἠ γυναΐκα της Ρωσίας που απετέλεσε το μεγαλὺ: τερο κίνδυνο για τη µαρξι στική κοινωνία. γιατί στά- θηκεοπιστότερος Φύλακας των πνευματικών και θρη: σκευτικών αξιὼν. Γι αὐτὸ η ζωή της γυναΐϊκας µέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει και μπορεὶ να γίνει µια. συνεχής λατρεία του Θεοῦ. Από τη λατρεία αν- τλεῖϊ χάρη. αντλεῖ αξΙΟΛΟΥΙ- κά πρὀτυπα, τους αγίους, αλλά και ενίσχυση και πα- ρηγοριά πως δεν παλεύει µόνη της αλλά «σον πάσι τοις αγίοιο», Η λατρεία εἷ- ναιγι αυτή χαρά καιπανη: γὑρι, ἄνοιζη της ψυχής και πρὀγευσητου Παραδείσου, Το υπόλοιπο πρόὀ- γραµµα του κατασκηνωτι- κοὺ τριήµερου ἠταν µια συμπλήρωση των όσων η κ. Μεταλληνού εἶπε. ᾿ΕΥΙ- ναν ειδικὲς αναφορὲς στις ακολουθίες του Εσπερινοῦ. του ΄Ὄρθρου, της Θ. Λει- τουργίας. και προπάντων κατανυκτικὲς λατρευτικές ακολουθίες που βοηθοῦ: σαν στη βἰώση ὁσων λἐ- χθηκαν. Το τρίτο κατασκηνω- τικὸ τριήµερο ἕνα και µο- ναδικὀ στὀχο εἶχε: Να κεν- τρίσειτο ενδιαφερον και να ξυπνήσει τον προβληµατι- σμὸ όσων το παρακολοὺ- θησαν στο τι τελείται στο ναό, Πόσο το πέτυχε, µόνο οΘεόςτο ξξρει, στον οποίο και µόνο οφείλουμε ὁλοι μας λογική και εν Πνεύματι λατρεία. ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΣΕΛΙΔΑ 3 ο ΟΥΝΟΑΔΙΚΟσ ΘΘΟµοσ ΟΤΗ Ζώη Της ΘΚΚΙΧΗσΟΙὰΣΟ ΑΠΑΡΧΕΣ Το σύστημα συλλογι- κής διοικήσεως της Εκκλη- σίας, ανάγεται στην ουσία της και αποτελεί αναπὀ- σπαστο στοιχείο της ζωής της. ᾿Ἠδη απὀ τους πρώὠ- τους χρόνους οι Απόστολοι και το «πλήθος των µαθη- τών» συνἔρχονται για την εκλογή του Ματθίου (Πράξ. α΄ 195),των επτάἁ διακόνων (Πράς, στ᾽ 2) και τελος στη λεγόμενη Αποστολική Σὺ- νοδο των ἱεροσολύμων το 48.9 μ.Χ. (Πρᾶξ. ιε΄ 6). Στις τρεις αυτὲς συνε- λεύσεις μετείχε η ὅλη Ἐκ- κλησία, η οποία αποτελεϊὶ µια διαρκή οικουμενική και ζώσα σύνοδο του λαοὺῦ του Θεοῦ,που συγκλήθηκεαπὀ το Θεό-Πατἐρα διά του [η- σού Χριστού εν Αγίω Πνεύ- ματι. Ἔτσι ξεκίνησε και δι- αμορφώθηκε το ἄριστο επισκοπικὀ συνοδικὀ πολἰ- τευµα µε χαρακτήρα καθα- ρά αντιπροσωπευτικὀ και αποκεντρωτικὀ. ΤΥΠΟΙ ΣΥΝΟΔΩΝ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ- ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΗ Αυτή ἕλκει την αρχή της απόὀτους αποστολικοὺς ἠδη χρόνους, Τελειυπό την αιγίδα του οικείου επισκὀ- που και επιλαμβάνεται το- πικὠν. προβλημάτων που αναφύονται στην επισκο: πἠ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ Απὸ τις αρχὲές του Β΄ αιώνα. πολλές επισκοπὲς συνενώθηκαν και οργανώ: βηκαν, αποτελώντας ἔτσι τις Μητροπόλεις, κατὰ τον τὖπο της κρατικής διαιρὲ: σεως, Ετσι διαμορφώθηκε το Μητροπολιτικό πολὶ- τευµα µε τις Μητροπολιτι- κεο Συνόδους στις οποῖες πρωήδρευε ο Μητροπολί- της, Ο ΛΖ᾽ (97ος) κανόνας των. Αποστόλων, περιεχει τη θεμελιώδη. διάταξη τι «Οεύτερον του ἔτους σὐνο- όος γενέσθω των επισκὀ- πων και ανακρινέτωσαν αλ- - 7ο - Μια µικρή παύση ακο- λούθησε. Οι φράγκοι τιατιά- δες σταμάτησαν να ανακα- τεύονται για λίγο σ᾿ ὅ,τι επί µιας γραμμής όλα όσα ακο- λουθοὺν αφοροῦύσε την Ορ- θῤόοξη Εκκλησία της Κὺ- πρου. Κάναν πίσω και ανά- µεναν. Μα δεν πέρασε και πολύς καιρὸς όταν µια επι- στολή του Πάπα ἔφθανε στα χέρια του λατίνου Αρχιεπι- σκόπου του Νησιού. ξ αυ- τὴ γὑρευε ο Γιοντίφικας να βάλει για καλά χὲρι στον ορθόδοξο κλήρο. Ἔτσι ζη: τοῦσε απ᾿ τον λατίνο ΑΡρχι- επίσκοπο να χρησιµοποϊή- σεικάθε µέσο, ὡστε να πετύ: χει γραπτὸο ὀρκο υποταγἠς των κεφαλὼν της Κυπρια: κἠς Εκκλησίας στην ἔδρα της Ρώμης. Γύρευε, ακόµα, να εξασφαλίσει προφορικἡ δήλωση των ορθοδὀξων ιε- ραρχών ὅτι η χρήση του άζυμου ἁρτου απ΄ τους Ρω: μαιοκαθολικοὺς δεν συνι- στούσε αἱρεση, µα ενέργεια ορθὴ και δικαιολογημὲνη. Πού όμως να Φφαντα: σθούνε οι Φράγκοι, πὠς τε- λήλους τα δόγματα της ευ- σεβείας και τας εμπιπτού- σας εκκλησιαστικἁς α1τιο- λογίας διαλυέτωσαν». Δη- λαδἠ να γίνεται δυο φορές κάθε ἔτος σύνοδος για ἔλεγχο της ορθοδοξίας των επισκόπων και επίλυση τυ- χὸν διαφορών. Στην αρμοδιότητα της συνόδου αυτής ανήκουν υποθεσεις που διακρίνον- ται σε κανονικὲς (δικαστι- κἠς - διοικητικής φύσεως) και ευαγγελικές, που αφο- ροὺν τα δόγµατα και τη λα- τρεία (στ Καν.της Ζ΄ Οικ. Συν.). ΣΥΝΟΔΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ- ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ Αυτή συγκροτείται απὀ ὁλουςτουςεπίσκοπους και μητροπολίτες µιας Εκτεταµένης εκκλησιαστι- κής περιφερειας, που πα- λαιότερα ονομάζετο διοί- κηση και πιο ὑστερα ΙΠα- τριαρχεῖο. Ἓνεκα του γε- γονότος τούτου, οι σύνοδοι που ετελούντο σ᾿ αυτὲς τις µεγάλες, αλλά καθορισμἔ- νες περιφἑρειες, Πατριαρ- χικὲς (α καν. Γ΄ Οικ. Συν.). Αυτὲς συγκαλούνται κυρίως σε ἕκτακτες περι- πτώὠσεις. Όπως, λόγου χά- ριν, όταν ἑνας Μητροπολί- της βρισκόταν υπό κατη- γορἱα ἡ όπως επίσης και για θεματα που δεν υπαγόν- τουσαν στην αρμοδιότητα Επαρχιακής ἡ Μητροπολι- τικής συνόδου, αλλά ἐπρε- πε να τὖχουν συζήτησης σε σύσκεψη. Αυτή η σύνοδος ἔχει όλα τα κανονικά δικαιώμα- τα συνόδου αυτοκέφαλης Εκκλησίας, Στις αρμοδιότητὲς της, σύμφωνα µε το κανονικὀ δίκαιο, υπάγονται τα ακὀ- λουθα: 1) Εκλογή πατριάρ- χου. 2) Κανονικἡ εκλογή και εγκατάσταση επισκό- πων. 3) Ανύψωση επισκο- πὴς σε ανώτερη ιεραρχική τάξη. 4) Μετάθεση επισκὀ- λικά θα εξελίσσοταν τα πρά- γµατα Μείναν εκστατικοἰ, µε το στόμα ανοικτὸ, κατά που λέει ο λαὀς, σαν πήραν το μήνυμα ὁτι οἱ επίσκοποι µπαρκάρανε για την Κιλι- κία. Πριν να φύγουνε, οιτε- λευταίοι, φροντίσαν να µα- ζεύσουν κἀµποσα τιµαλφὴ απ΄ τους ναοὺς και τα µο- ναστήρια µας, µήτιως και τ΄ αρπάξουνε οι Φράγκοι και τα πουλήσουνε πιο πὲρα. Ἔτσι, τώρα που οἱ θρόνοι μείνανε αθειανοί, η κατά- σταση στάθηκε κρίσιµη. Ο κόσμος αρχίνησε να ετοιµά- ζεται για εξέγερση. Η αγία ἔδρα βλέποντας πως τίποτα δεν μπορούσε να βγει απ᾿ Την στάση που κρατούσε στο Νησί, και πως όλα ἠτανε ἔκρυθμα, Φρὸόν- πισε να βάλει λίγο νερό στο κρασί της. Ἔτσι ο Πάπας Ιννοκέντιος ἐν διόρισε ὡς ληγάτο του, δηλ. αντιπρὀ- σωπό του στην Ανατολή το Φραγκισκανὸ πνευμµατικὀ πων (Σε επείγουσες περι- πτὠσεις). 5) Εγκριση προς συγχώνευση δύο επισκο- τών. ϐ) ΄Ἔγκριση προς ἵδρυση νξας επισκοπής. 7) ᾿Ἔγκριση για τη µε- τάθεση της επισκοπικἠς ἔδρας σε ἄλλη πόλη. ϐ) Αναψηλάφηση και επανόρθωση αποφάσεων του πατριάρχη που δεν συ- νάδουν μετουςιεροὺςκανό- νες. η δν. να ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ α. ᾿Εννοια-Σκοπόὸς Οικουµενικἠ Σύνοδος εἶναι η µετην επιστασία και τοφωτισµότου Αγίου Πνεὺ- µατος επί το αυτό συνέλευ- σι «των ποιμἔνων και δι- δασκάλων» της Εκκλησίας (αν εἶναι δυνατό απὀ ὀλατα μέρη του χριστιανικού κὀ- σµου) προς κοινἠ συνδιά- σκεψη και απὀφαση για συγκεκριμένα ζητήματα ον ἠ εν νά ή λ ο) αν αι ἢ 2ο 9) ΠΗ εξάσκηση της Εκκλησιαστικής δικαστι- κής δικαιοδοσίας για εκκα- λούμενες σ᾿ αυτή υἱοθξ- σεις. Αυτή θεωρείται η ανώτερη δικαστικἠ αρχή. Ὄλες οἱ πιο πάνω μορφξὲς συνόδων, τοπικού χαρακτήρα, αποτᾶλεσαν προστάδιο των Οικουµενι- κὠν Συνόδων, των οποίων, σύμφωνα µε τον αείµνηστο καθηγητή Κονιδάρη, «ως γενικαί δοκιµαί δὲον να θε- ωρηθώσιν αι τοπικαὶ Σύνο- δοι του 2ου ηµίσεως β΄ και Υ΄ αιώνα κατά του Μοντα- νισμού και διὰ τα ζητήματα του Πάσχα και των αἱρετι- κών». του /λαυρέντιο. Τούτος φὰ- νηκε συνετὸς ἀἁἆνδρας. Φρόντισε να συναντήσει προσοωπικἀ τους αυτοεξό- ριστους κα!τους συνέστησε να κατεβοὺνε στο Νησί και να πάνε στην ἔδρα τους ο καθένας. Τους βεβαΐωσε ακόµα πως κανείς, οὗτε ντ ον [εη ἴσ Φράγκος οὖτε οποιοσδἠπο- τε ἆλλος, θα μπορούσε να τους πειράξει. Όι θρόὀνοι πληρώθηκαν ξανά. Όι κύ- πριοι απκτησαν ὕστερα απὀ τόσο καιρὀὸ τους τιρο- στάτες και αντιλἠπτορές τους. που αφορούντην Εκκλησία και εἶναι καθολικής φύσε- ως, Οἱ Οικ. Σύνοδοι απο- τελούν τη µοναδικἡ και ύψιστη διοικητική, νοµοθε- τική, δικαστική και διδα- κτικἠ εξουσία στη Μία, Αγία, Καθολικἡ και Απο στολικἠ Εκκλησία. Σ᾽ αυτὲς υπάγονται ὅλοι οι επίσκοποι και πα- τριάρχες μηδὲ του πάπα εξαιρουµἔνου (ως απλού επισκὀπου), ο οποίος ως γνωστό, εισήγαγε αυθαίρε- τα το ανάρμοστο στη φύση και το χαρακτήρα της ἕἘκ- κλησίας µοναρχικὀ πρω- ΗΦΡΑ/ΓΚΟΚΡΑΤΙΑΣΤΗΛΝ Μα τώρα στο ιστορικὀ προσκήνιο τα πράγματα αρχίσανενα αλλάσσουν. Το Βυζάντιο, ὑστερα απὀ κά- ποιες περιπέτειες που πὲ- ρασε, ξαναστάθηκε γερά στα πὀδιατου. Καιη δύναμη του άρχισε να ανεβαἰνει κα- τακὀρυφα. Ο Πάπας στα- θµἰίζοντας τοῦτες τις αλλα- γὲς, µαλάκωσε ακόμα πιο πολὺ. ἵναι ἄφηνε τα σκοινιὰ πιο χαλαρά, ώσπου να δει τι θα κανε πιο ὑστερα. Οιδεσποτάᾶδες, σαν πἠ- ρανε χαμπάρι τι γινότανε, παρουσιάσανε ἕνα κατάἆλο- ΥΟ µε αιτήµατα που ζητού- σαν ατι᾿ την αγία ἔδρα νατα ικανοποιήσει. ο πάπας μπιστεύτηκε στον καρδινά- λιο ᾿Όδωνα, που ᾿τύχαινε να βρισκόταν στο Νησί σαν συνοδός των γαλλικὠν στρατευμάτων, τη µεσολά- βηση για εξεύρεση λύσης. Αλλά µια κακἠ οχιά, η κε- φαλή της Λατινικής ἱεραρ- τεὶο εξουσίαςτου Ρώμης ως δήθεν διάδοχου του Πὲ- τρου και αντιπροσώπου του Χριστού επἰ της γης! Αυτή βέβαια η χωρὶς δο- γµατικὀ ἡ κανονικὀ ἔρει- σµα αυθαιρεσία του Πάπα, καταδικάστηκε πολλὲς Φο- ρὲς και μεμονωμένα αλλά και απὀ συνόδους. Η σύνο- δος της Κωνταντινουπό- λεως 1722, μεταξὺ άλλων, τονίζει: «Όι Σύνοδοι κατε- ξουσιάζουσιν απάντων καὶ διοικούσιτην εκκλησίαν του Χριστού... Ολοι οἱ αρχιε- ρείς της παλαιάς Ρώμης υπετάσσοντο εις τους ὀρους και κανόνας των Αγίων Συ- νόδων καθώς και αυτὀς ο µακάριος [Πέτρος καθώς φαΐνεται εἰς τας Πράξεις... και Πάπας και κάθε ἄλλος αρχιερεὺς υπετάσσοντο ταις Συνόδοις, και αι Σὐνο- δοι, εἶχον εξουσίαν και να τους καθήρουσιν». Στις Συνόδους, οἱ ως προς τον βαθμότης ἱερωσύ- νης απολύτως ἴσοι επἰσκο- ποι, ενεργούν ως διάδοχοι των Αποστόλων, κάτοχοι της αποστολικἠς διαδοχἠς, και μάρτυρες της πίστεως του εκκλησιαστικού πλη- ρώματος. Είναι οι θείω δι- καἰω εντεταλμένοι εκφρα- στὲς της εκκλησιαστικής συνειδήσεως, κλήρου και λαού, που εἶναι υπεράνω και αυτών των Οικουµενι- κὠν Συνόδων. β. Αρμοδιότητες Στη σφαίρα των αρµο- διοτήτων της Οικ. Συνόδου ανήκουν τα πιο κάτω: 1) Ο ορισμός των δογµά- των της πίστεως µε βάση τη διδασκαλία της Αγίας Γρα- φἠς και της Εκκλησιαστι- κής Παράδοσης και η ἔκθε- σήτους υπό µορφή «συμβό- λων» ἡ άρθρων Πίστεως (Καν. ς της Γ΄ Οικ. Συν.). 2) Η εξεταση, διακρίβωση και προβολἠ της Εκκλησι- αστικἠς Παραδόσεως καιη αποκιβδηλοποϊησή της απὀ την ψευδώνυμη πἰστη(Καν. α,β της εν Τρούλλω). χίας στο Νησί, ο Αρχιεπί- σκοπος Ὀύγος Φαγιάνος, ματαίωσε τα σοκἑδια. Μπήκε στη μέση και τ᾽ ανάτρεψε όλα. Ναι δεν ἔμεινε ως εδ. Πὴρε και σύνταξε µια εγκὺ- κλιο που διαβάστηκε το σω- τήριο ἔτος 1251 στο κοιµητή- ρι του καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας ὁπου απαιτοὺ- σε πράγματα εξωφρενικἀ. Διάτασσε, µε ποινἠ αφορι- σμού, ὁπως τα παιδιά εκεί- νων που παντρεύτηκαν κα- τὰ τα θέσµια της εκκλησίας τη «Ρώμης και της /ευκω- σίας» παρακολουθούν, ἑστω, µια φορά το χρόνο τη θεία /ειουργία στις Φραγ- κοκκλησιὲς. Ακόμα ζητούσε να προσἑρχονται οι ἴδιοι νὲ- οι, ἕστω, µια φορά το χρόνο σε φράγκο εξοµολόγο και να λεν τις αμαρτίες τους. Καιτο τελευταίο, που ἠτανε καιτο πιο προκλητικό, φοβξ- ριζε τους κληρικούς µε ποι- νὲς και αναθέµατα αν δεν 3) Η γνωμάτευση για κάθε διδασκαλία που εμφανίζε- ται στην Εκκλησία (καν. α᾿ των Β΄ και Γ΄ Οικ. Συν.). 4) Η αναθεώρηση, βεβαὶ- ὠση και επικύρωση τὼν κανόνων τὠν προγενὲστε- ῥρων συνόδων (Καν. α της Δ᾽ Οικ. Συν.). 9) Ο καθόλου ορισμός της Εκκλησιαστικής διοικήσε- ὠςκαιτων δικαιωμάτων κά- θε επὶ µξρους Εκκλησίας (Καν. στ’ καιζ της Α᾿ Οικ. Συν. καιβ᾽,Υ΄ τηςΒ᾽ Οικ. Συν.). ϐ) Ο ορισμός των βαθμών και δικαιωμάτων της Εκ- κλησιαστικἠς Ἱεραρχίας (Καν. δ᾽ και στ᾽ της Α΄ Οικ. Συν.). 7) Εἶναι η ανώτατη δικα- στικἠ εξουσία για τους εκ- κλησιαστικοὺς προεστὠτες καιτις επἰ μέρους Εκκλησίἰ- ες (Καν. ιβ αγ λβ᾽, νε᾽, νστ᾽,πα᾽ τηςεν Τρούλλω). ϐ) Η ἔκδοση θετικών διατά- ξεων για όλη την Εκκλησία για το πολίτευμα, τη διοἰ- κηση και το βἰο της. (Καν. α΄ της Δ΄ Οικ. Συν. και β΄ της εν Τρούλλω). Από τα πιο πάνω λοι- πὀὸν καταλαβαίνουμε ὅτι το Ἐργο των Οικουµενι- κὠν Συνόδων εἶναι συγ- Χρόνως θετικό και αρνη- τικὀ. Θετικό, διότι θΐτει και καθορίζει την ορθή δόξα- διδασκαλἰα και τά- ξη της Εκκλησίας, και αρ- νητικὀ, διότι απορρἰπτει και αναθεματίζει κάθε ψεύτικο και ξενο προς το σώμα της Εκκλησίας στοιχείο. ερχόντουσαν μπροστά του και ορκίζονταν πίστη καὶ υπακοή στα φραγκικά πι- στεύω. Και να φανταστεί κανείς, πως ὁλες τοὺτες οἱ απειλές και οι κατάρες, αναγγἐέλθηκαν την Κυριακἡ των Βαἴων, και ξεστομἰστη- καν απὀ ἕνα λειτουργὸ του Χριστού. Κιο Ούγος Φαγιά- νος τἀάφτειαχνε όλα τούτα, χωρίς τη συγκατάθεση του Πάπα. Ο ορθὀδοξος κλήρος και λαός αναταράχθηκε. Ἐανασφίξανε οι γροθιὲς, τα πρόσωπα αγριέψανε. Και θα αρχινούσαν φοβερά αἰ- µατοκυλίσματα, αν οἱ Φράγκοι, αποκλείοντας τον Ούγο, δεν σκεφτόντουσαν να δώσουν ἕνα διέξοδο στα αιτήματα του λαού. Ἔτσι τους αφήσανε λεύτερους να ανακηρύξουν Αρχιεπίσκοπο τον Γερμανό Πασίμανδρο. Μαύρα σύγνεφα ζώσα: νε τότε τον Οὐγο. Θύμωσε και δεν ἦθελε να ξεθυμάνει µε τίποτα. . ΣΕΛΙΔΑ 2 Κάθε άνθρωπος νοιώ- θει την ανάγκη να επικοι- νωνεί µε κάποιο συνάν- θρωποτου, δικό του ἡ ξένο. Κατεξοχή η Ψυχή του πι- στού, νοιώθει την ανάγκη να επικοινωνεῖ µετον Πατξ- ρατου, το Δημιουργό του, το Θεό. Τούτο επιτυγχάνε- ται δια του δώρου της προ- σευχἠς. ᾿Οταν ο πιστός ενασχολεῖται µετο θεῖο αυ- τὸ δώρο, ύστερα απὀ αγώ- να πολύ και άσκηση, κα- τορθώνει να δξχεται τις ενξἔργειες Της θείας Χάρης. Από τούτο καταλαβαϊνου- µε πως η προσευχἠ δεν εἷ- ναι µια απλἠ πράξη της στι- γµἠς αλλά αποτελεί κεντρι- κὀ νόημα της όλης πνευµα- τικής ζωής του πιστού. Εἰ- ναι βίωμµα. Γι΄ αυτό και ο Παύλος εὖκολα διδάσκειτο «αδιαλείπτως προσεύχε- σθε». Και επεξηγούν βέ- βαια οι Πατέρες πως οι τρὀ- ποι να το πετύχει κάποιος εἶναι πολλοϊὶ και εἶναι τελικά ζήτημα ολόκληρης της ζω- ἠς του ανθρώπου. Περα απὀ την «κατ᾽ /δίαν» προσευχή, την ιδιω- τικἠ προσευχή, που οκαθὲ- νας απευθύνει προςτο Θεό απὀ το «Τταμ/είον» του, η Εκκλησία θἔλησε να βοηθή- σει τον πιστὀ σ᾿᾽ αυτὸ του το ἔργο. Γι΄ αυτό και ὅια- µόρφωσε εκτός της «µη Τα- κτ/κής» προσωπικἠς προ- σευχἠς και τις «Τακτές» Ακολουθίες προσευχής και συνἁἆμα κοινής λατρείας προς το Θεό. Αποκορύφω- μα τούτων αποτελεἰ η Θεΐα Λειτουργία ὁπου τελεσι- ουργεΐταιτο Μυστήριοτων Μυστηρἰων, η Θεϊα Ευχα- ριστία, η κατεξοχἠ ἕνωση του πιστού µετον Τριαδικό Θεό, ἔνωση θείου και κτι- στού κατά χάριν, διά του Σώματος και Αἵματος του Χριστοῦ. Το ὅλο σύστημα, µπο- ρούμε να πούμε, των Ακο- λουθιών, Φξρει την ονοµα- σία «Ακολουθίες του Λυ- χθηµέρου», του ὅλου 24ώρου δηλαδή. Γιατί πραγματικά καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη τη µἔρα και νύκτα. Και ἔχουμε λοι- πὀν την ακολουθία του Εσπερινού, του Αποζεϊ- πνου, του Μεσονυκτικοῦ, του Ὄρθρου, των Ωρὠν (Α΄, Γ', ΣΤ΄, Θ΄], τῆς 6. Λειτουργίας κ.ά. Ο Εσπερινός εἶναι η πρώτη ακολουθἰα του νυ- χθηµέρου, και μ΄ αυτή αρ- Χίζει η µέρα της γιορτής, η θρησκευτικἡ μέρα. Μετά τη λέξη «Εσπερινὸς» θα πρὲ- πει να εννοήσουµε τη λέξη «ὄμνος». Και ονομάζεται ἐτσι εξαιτίας της ώρας που τελείται, το «εσπἑρας», το βράδυ. Στήν εκκλησιαστικἠ ορολογία τη συναντούμε και ὡς «Λυχν/ικόν», γιατὶ εκείνη την ὦρα γίνεται το άναμμα των «λύχνων», Σκοπός του Εσπερι- νούῦ εἶναι α) Να ευχαριστή- σουµε το Θεό για τη μἔρα που πἐρασε και γιά το ὅτι «ανάπαυσιν ἐδωκε των καθημερινών κόπων την νύκτα» και β) για να ζητή- σουµε την προστασία Του για τη «σκοτεινή» νύκτα επου ἔρχεται. Η ΤΑΞΗ, η σειρά, της ακολουθίας του Εσπερινού, ὅπως τελεί- ται σήµερα στις εκκλη- σἰες µας, εἶναι η εξής: 1. Έναρξη µε την ευλογία -- δοξολόγηση απὀτον ιερέα: «Ευλογητός οΘεόςημών πάντοτενυν και αε[...». 2. Τριπλή πρὀσκληση για προσκύνηση του Χρι- στοῦ: «Δεύτε προσκυνἠ- σωμεν...». Ό λαός κάμνει τρεις µετάνοιες. 3. Ανάγνωση του Προοιμιακού Ψαλμού.Ο Ψαλμός τούτος, µεγαλεῖο ποιήσεως, αποτέλεσµα θεἰ- ου φωτισμού, εἶναιο 1Ό3ος Ψαλμὸς. Λεγεται Προοιµι- ᾽ακός γιατί αποτελεί το προ- οἶμιο, την εισαγωγή του Εσπερινού, της όλης προ- σευχἠς δηλαδἠ. Περιγρά- Φει απὀ τη µιά τη δημµιουρ- γία, την κτίση, τη Φύση, τις θάλασσες, τις πεδιάδες, τα βουνά, τα ζώα, όλα τα «κα- Λλά Λίαν» δημιουργήματα. Και από την άλλη εξυμνεί τη μεγαλοπρέπεια και τη µε- γαλοσύνη του Δημιουργού Θεού. Αρχίζει µε το στίχο: «Ευλόγει η ψυχἠ µου τον Κύριο» και τελειώνει µε το «Ώς εµεγαλύνθη τα ἔργα σου, Κύριε, πάντα εν σο- φία εποίησας». Στις µεγά- λες γιορτἒς, στις πανηγύ- ρεις και στις αγρυπνίες οι οκτώ τελευταίοι στίχοι, δηλ. απὀ τον στίχο «Ανοί- ξαντόὸς σου την χείρα...» ψάλλονται µε ειδικά δοξο- λογικάε Φύμνια µε µεγαλό- πρεπη μελωδία. Εἶναι τα γνωστά «Ανοιξαντάρια». Ενὠ ο Αναγνώστης ὅι- αβάζει τον Προοιµιακό Ψαλμὸ, ο ιερέας, µποστά στην αγία τράπεζα, διαβά- ζει μυστικά τις «ευχές του λυχν/κοῦύ». Εἶναι επτά ευ- χαριστήριες ευχές. 4. Μετά τον Προοιµι- ακό ακολουθούν τα «Ε/ρη- νικά». Λέγονται ἔτσι γιατὶ αρχίζουν µε την προτροπή «εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν». Και εἶναι η «Λ{εγάλη Συναπτή», δηλ. µια σειρἁ απὀ αιτήματα προς το Θεό γιατις πνευµα- τικές αλλά και τις βιοτικές ανάγκες του πιστού. Την ειρήνη της ψυχήςτου καιτο ἔλεοςτου Θεού για την κἁ- θεστιγµή της ζωήςτου. Και ο λαός απαντά σε κάθε αἰ- τηση: «Κύριε ελέησον»' σύντομη αλλά περιεκτικί, ὀξηση. 5. Τα «ειρηνικά» κα- τακλείουν η τριαδική εκ- Φώνηση του Ἱερέα «ΟΤΙ σον το κράτος κα! σου εστιν η βασιλεία...» ΄Ετσι τελειώνει το πρώὠτο µέρος του Εσπερινοῦ. 6. Στη συνέχεια ἔχου- µετην ψΨαλμωδία, απὀ τους ψάλτες, των «φαλμών του : λυχνικού ἡ επιλυχνίων φψαλμών». Αυτοί εἶναι 4: ο 140ὁς, Ί41ος, 1298ος καιο Ί116ος, Σήµεραστις ενορἰες ψάλλονται µόνο, οι δύο πρώτοι στίχοι του 140οὗ Ψαλμού µε το αρχαίο εφύ- μνιο«ε/σἀκουσόν µου Κύ- ϱ/ε». Εἶναι το γνωστό «Κὺύ- ρ!ε εκἐέκραξα προς σε, ει- σἀκουσὸὀν µου, εισάκου- σὀν µου Κὐριε... κατευ- θυνθήτω η προσευχή µου ως θυμίαμα ενώπιόν σου...». Ψ άλλονται µελω- δικά και πανηγυρικάἁ ἡ κα- τανυκτικἀ, στον ἠἦχο της εβδομάδας ἡ στον ἠχοπου εἶναι συνταγμένα τατροπά- ρια της γιορτής. (Είναι γνω- στό πως η Βυζαντινή Μίου- σικἡ ἔχει 8 ήχους). 7. Τα τροπάρια της ημέρας, ύμνοι που αναφξ- ρονται στο γιορταζόµενο γεγονός ἡ στο γιορταζόµε- νο ἆγιο, λέγονται «ΣΤΙχη- ρἀ», γιατὶ πριν απὀ κἆάθε ύμνο λέγεται ἕνας στίχος απὀὸ τους ψαλμούς που προαναφέραµετον 129οἡ 116ο, π.χ. «Από φυλακής πρωίας μἐχρ/ινυκτόὸς, απὀ φυλακής πρω[ας, ελπισά- τω /σραήλ επἰ τον Κύρι- ον». Τατροπάρια μπορεῖ να εἶναι απὀ ὀξκα ἕως τἔσσε- ρα. 8. Στο τέλος των «ΣΤι- χηρών» ακολουθεί το «4ο- ξαστικὀν», ύμνος της γιορ- τής της ημέρας, στον οποίο προτάσσεταιτο «Δόξα /Πα- τρίκαι!Υ/ὠ κα! Αγίω Πνεύ- µατ!». Και αμέσως μετά το «Καινυν και σεἰ...» ψάλλε- ται το «Θεοτοκίον», ύμνος προς την Παναγία. 9. Εδὠ θα πρέπει να αναφέρουμε πως ὀταν ο Ψάλτης ψάλλει το «Κατευ- θυνθήτω η προσευχἠ µου ωςθυµίαμα...»ο ιερξ- ας θυμιά το ναό και το εκ- κλησίασμα, προσφἐροντας πραγµατικἁ εκείνη τη στι- γμµή «Θυμίαμα» προς το Θεό Πατέρα. Ενώ όταν κα- τόπιν οἱ ψάλτες ψἀάλλουν το «Θεοτοκίον» γίνεται η «Εἰ- σοδος του Εσπερινού». Ο ιερέας βγαϊῖνει απὀ το ιερό θυμιάζοντας κα!προη- γούνται οι λαμπάδες. Ενώ πορεύεται λέγει μυστικά την «Ευχἠ της Ε/σόδου»: «Εσπέρας και πρωί και µεσημβρίας αινούµεν ευλογούὐμµεν, ευχαρ/ιστοὺ- µενκαι δεόμεθασου, Δέ- σποτα, Των απάντων...». Στέκεται στη µἔσητου ναού και αναφωνείῖ το «Σοφία, Ορθοἱ»! Αν εἶναι µεγάλη γιορτή, ο Ιερέας, οι ψάλτες και όλος ο λαός του Θεού ψάλλει το «Φως /Λαρὸν», διαφορετικά αυτό διαβάζε- ται απὀ τον αναγώστη. 10. Το «Φώς /λαρὀν», Για µια µεγάλη περὶο- δο της ιστορίας του ἴσραη- λιτικού Ἓθνους, απὀ το θά- νατο του Ιησού του Ναυή μέχρι την εποχἠ του αρχιε- ρὲα Σαμουήλ, τετρακόσια χρόνια περίπου. τα πρόσω- πα που διαδραμάτισαν ηγε- τικὸ ρόλο στις υποθέσεις του λαοῦ του Θεού ἠταν οἱ Κριτὲς. ᾿Ανδρες οι οποίοι εκλέγονταν απευθείας απὀ το Θεό. Τοκύριο ἔργοτους ἦταν η διαφύλαξη της λα- τρείας του αληθινού Θεού και η υπεράσπιση των |σ- ραηλιτών απὀ τους εχθρούς τους. Ο. Ισραηλιτικὸς λαός απὀ τη στιγµή που ἔδειχνε απιστία προς το Θεό υπο- τασσόταν στους ειδωλολά- τρες. Οταν όμως αυτοί µε- τανοοῦσαν, ο Θεός Φφανξ- ρωνε άνδρες ευσεβεῖς, τους Εριτές, οἱ οποίοι τους απε- λευθέρωναν απὀ τη δου- λεία. Μια λοιπὸν τιμωρία των Ἱσραηλιτὼν που επξ- Φερε η αποστασία του απὀ το Θεό ἦταν η υποδοὐλωσή τους στους Μαδιανίτες. Η αραβική αυτή φυλή, για επτά χρόνια, καταπῖεσε πο- λὺ τους Ισραηλίτες. «Και ἴσχυσε χειρ Μαδιάμ επίἰ |σ- ραἡλ και εποἰίησαν εαυτοίς οι υιοί Ισραήλ απὀ προσώ- που Μαδιάμ τας τρυµαλίας τους εν τοις ὀρεσι και τα σπήλαια και τα κρεμαστά» (Κριταί στ’, 9). Η καταπίε- ση αυτή συνετισε τον αχά- ριστολαό, ὠστενα επιστρξ- Ψει και να βρει καταφύγιο στο Θεό των πατέρων του. Ο Θεὸς, βλεποντας την µε- τάνοια του λαοῦ του, τον ευσπλαχνίσθηκε και εκλξ- γειτο Γεδεών, το μικρότερο υιό του ]ωάς απὀ τη φυλή του Μανασσή, για να γίνειο ελευθερωτἠής. «Κύριος ἔσται µετά λέγεται και «επ/λύχν/α ευ- χαριστία», γιατὶ εκείνη Τη στιγµἠή άναβαν τα εσπερινα Φώτα που συμβόλιζαν το αληθινό Φως, το νοητό Φως, τον ἰἴδιο τον ἰησού Χριστό, που εἶναι το Φως του κόσμου. Εἶναι ο αρχαιό- τερος ύμνος της Εκκλησίας. ΄Ἠδη ο Μ. Βασίλειος τον Δ΄ αιώνα γνωρίζειτον ύμνο αυτό και τον ονομάζει μά- λιστα «αρχαία φωνή». Τον ἔψαλλαν και τότε οι Χριστι- ανοί την ὦρα που υποδέ- χονταν το εσπερινὸ Φως. Και απὀ αυτὸ ανάγονταν στο ιλαρὀ Φως της Τριση- λίας Θεότητας, στον Πατέ- ρα, τον Υιό καὶ το ᾿Αγιο Πνεύμα. Στο τέλος του δι (ου πο κο ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ύμνου ο ιερξας εισέρχεται και πάλιν στο ἱερόὸ Βήμα. 11. Εκεὶ, μπροστά στην Ωραία Πύλη, αναφωνεὶ το «Εσπἑἐρας Προκείμενον» και τότε οι ψάλτες απαν- τούν µε το «Προκείµενον» της ημέρας. Παλαιότερα το Προκεῖμενο ἦταν ολόκλη- ρος ψαλμός. Σήµερα εἶναι ἕνας µόνο ψαλμικός στίχος διαφορετικός για κάθε μξ- ρα. (Π.χ. το Σάββατο βράδυ εἶναι. «Ο Κύριος εβασί- λευσεν, ευπρέπειαν ενε- δύὑσατο»]. Οι μεγάλες Δε- σποτικὲς γιορτὲς και οι Κα- τανυκτικοὶ Εσπερινοί της Μ. Τεσσαρακοστἠς ἔχουν τα δικά τους Μεγάλα Προ- κείµενα. 12. Πολλές Φορὲές στον Εσπερινὸ Δεσποτικὼν γ|- ορτών, ἡ Θεομητορικὠν ἡ ἄλλων Αγίων διαβάζονται αμέσως μετά το Προκεΐμµε- νο τα Αναγνώσματα. Συ- νήθως εἶναι παρμένα από την Παλαιά Διαθήκη και αναφέρονται προφητικά στα γιορταζόὀµενα γεγονό- τα ἡ ἔχουν ανάλογη εφαρ- µογἡ στο πρόσωπο του γι- ορταζοµένου Αγίου. Συνεχίζεται Γεδεώὠν ο Κρι/τὴς σου, και πατάξεις την Μαδι- ἆμ ωσεί ἀνδρα ἕνα» (Κριταϊὶ στ΄. 16), εἶπεο απεσταλμξ- νος του Θεοῦ άγγελος στο νξὲο Κριτή, ο οποίος δίσταζε και πρόβαλλε κἀποιαν αν- τίρρηση στη θεία εντολή.Ο Θεός ὅμως τον ενισχύει µε τα ἴδια ακριβως λόγια που ενίσχυσε το Μωῦύσή στο όρος Χωρήβ. Χάρις σ᾽ αυ- τή τη θεία ῥοήθειαο Γεδεὼν θα καταφερει να καταστρξ- Ψειτους Μαδιανίτες. Προτού ὅμως ο Γεδε- ὧν αρχίσει το ἔργο της απελευθέρωσης απὀ τους Μαδιανίτες παίρνει εντολή απὀτο Θεό να κρημµνίσειτο θυσιαστήριο το αφιερωμξ- νο στο Βαάλ και να κτίσει στον ἴδιο χὠρο θυσιαστή- ριο του αληθινοὺ Θεού. Ο Θεός ἔτσι, πριν απολυτρώὠ- σει τον Ισραήλ, αποκατἒ- στησετην αληθινἠ λατρεία. Η πράξη αυτἡ του Γεδεών δημιούργησε αντιδράσεις μεταξὺῦ των Ισραηλιτών, µε αποτέλεσµα να θελουν να τΟ Φονεύσουν. «Ει Θεός εστι, δικαζέσθω αυτώ, ὅτι καθείλε το θυσιαστήριον αυτού» (Κρ. στ΄’ 31). Αν εἰ- ναιΘεός ο Βαάλ, ας τιµωρή- σει αυτό τον ἔνοχο, απἀν- τησε σ᾿ αυτούς ο Γεδεών. Αξιοπρόσεκτο ακόμη γεγονὸς στη ζωή του Κριτή, λίγο πριν αναλάβει τη γενι- κἠ αρχηγία του Ισραηλῖτι- κου λαοὺ, ἦταν το θαύμα που ἔγινε µε τον πὀκο. Ο Γεδεὠν, επειδἠ ἠθελε να πεισθεί ὀτιθα σώσειο Θεός µέσω αυτού το Ισραηλιτικό Ἓθνος, ζήτησε απὀ το Θεό να του το αποδεῖΐξει αυτὸ µε θαύμα. «Ιδού εγώ τίθηµιτον πόκον του ερίου εν τη ἁλω- νι’ εάν δρὀσος γένηται επἰ τον πὀκον μόνον και επἰ πά- σαν την γην ξηρασία. γνώ: σοµαι ὅτι σώσεις εν χειρὶ µου τον ιαραήλ καθώς ελά- λησας». Πράγματι ἔτοι ἐγ1- νε, Τοπρωί ὅταν ἐπιασετην τούφα του μαλλιοῦ, «ἔστα ξε ὁρόσος απὀ τον πόκου.. πλήρης λεκάνη ὑδατος» (ρ. στ΄. 37-98). το θαυμαστό αὐτὸ γεγονὸς, δίδεται ωραΐος συμβολισμὸς απὀ τους Για: τερες αλλά και απὀ τον Υμνωδό του Κανόνος του Ακάθιστου Ὕμνου. οἱ οποίοι θεωροὺν ὁτιοπόκος συμβολίζει την Θεοτόκο και η βροχή το Λόγο του Θεού. ΄Οπως δηλαδή αθό- ρυβα ἠλθε η βροχή πάνω στο μαλλῖ µόνο. ἔτσι θαυ- µατουργικά και υπερόφυσι- κά συνἔλαβε και εγεννησε η Παναγία τον Κὔὐριο. ὁ οποίος ως Ουράνιος Δρό- σος ήλθε σ᾿ αυτή ἠσυχα και αθόρυβα. χωρὶς να προξε: νήσει. φθορά σ᾿ αυτή. «Χαίρε ο πόὀκος ο ἐνδρο- σος, ον Γεδεών, Παρθένε προεθεάἁσατο». Ο Γεδεὠν, αφού εἶδε το θαύμα που ἔγινε µε τον πόκο, ἐτοιμάσθηκε για τον ιερό πόλεμο, σίγουρος πλξ- ον πως ο Θεός θα ἦταν δὶ- πλατου και Εκείνος θα επξ: Φερε τη νίκη. Πράγματι ο γενναίος Ἀριτής µε το Φω: τισμὀ καιτις υποδείξεις του Θεοῦ και µε τριακόσιους άνδρες κατάφερε να νική: σε! τις εκατὸ τριάντα πέντε χιλιάδες Μαδιανίτες. Ο σκληρὀς τύραννος, ο οποῖ- ος καταδυνάστευε τους ἶσ' ραηλίτες για επτά χρόνια. νικήθηκε. ολοκληρωτικά. Οι Μαδιανίτες µετά την ἠτ- τα τους απὀ το Γεδεών δεν σήκωσαν κεφάλι. Η ιστορία τους εἶχε τελειώσει. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 19865 ΕΛΛΗΝΟΠΡΕΠΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ Αποστομωτικἠ και ελληνοπρεπἠς απάντη- σητης Α.ΝΜΙ.του Αρχιεπισκὀπουκ.κ. Χρυσοστόὸ- µου προς το Γ. Βαληνάκη, ο οποίος σε άρθρο του σε ελλαδική εφημερίδα εισηγεῖται ανα- γνώριση του ψευδοκράτους Ντενκτάς και απεµπόληση του κατεχόµενου τµήµατος της Κύπρου. Κύριο Γιάννη Γ. Βαληνόκη Αν. Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστηµίου Αθηνών Αθήνα - Ελλάδα. Με βαθιά θλίψη, αγανάκτηση κα απογοή- τευση ὁ,αβάσαµετις εισηγήσεις σας γ/αλύση του εθνικού µας προβλήματος. ΕΙλικρινώς πιστεὺύ- ουµε πως µόνο χἐρ! Τούρκου και συνείδηση τουρκικἡ μπορούσενα κάμει Τέτο/ες εισηγήσεις. ΄Αραγε νάνα!, σύμπτωση ὁτ την αυτή ημέρα έκαμε τις ἰδιες ακριβώς δηλώσεις µε σας κα! ο Λτενκτάς, Θλιῤήκαμεκατάκαρδα γ!ατην κατάντια ενὸς «Ελληνα»σε εισαγωγικά, και µάλιστα Καθηγητή Δημοσίων Σχέσεων. Ντροπή/ ντροπή κα/σεσας και στις εφημερίδες που φιλοξένησαν στις στή- λες τους τέτοιες αντεθνικὲς κα! ολέθριες γ/ατον Ελληνισμό της Κύπρου θὲσεις,που Φτάνουν στα όρια της προδοσίας. Οταν στους κόλπους του Ελληνισμού θάλπονται τέτοια φίδια - Εφιάλτες, περιττεύουν οἱ οποιεσδήποτε ενέργειες των εχθρών. Σας ρωτοῦύμε κ. Βαληνόκη, απὀ ποὺ αντλείτε το ὁικαίωμα να ξεπουλήσετε ελληνικά εδάφη και να ὁιχοτομήσετεμια Ελληνική Νήσο, την Κύπρο Μας καταπλήττει η αφέλεια, που παρουσιά- ζετα στο σκεπτικό της υποστήριξης Των θἐσεὼν σας. Αν δεν εἶναι σκόπιμη, ας µας επιτραπε] να πούμε ὁτι μαρτυρεί αφἑλεια παιδιὼν ΝηπΙιαγω- γείου. Και όμως εἰσθε «Καθηγητής» Θεὸς Φυλὰ- ξοι την Ελλάδα! Παραιτηθείῄε, κ. Βαληνάκη! Δεν εἶσθε ἄξιος να διδάσκετε Ελληνόπαιδες! Παραιτηθείτε, γιατί χωρὶς καμἁ αιδὠ πτύσατε κατά πρόσωπο την Ελλάδα, την ελληνική αρετή, την ελληνική συ- νείδηση. Ο /οὐδας «μεταμεληθεῖς κα! απελθών απἠγξατο» (Λατθ. κζ΄, 3-5). Φαΐνεται ὁτι εἶχε κάποια συνείδηση και κάποιες Τύψεις. Ἔχετε ἄραγε το ἰόιο θάρρος κα! σεις, Ο Κύπρου Χρυσόστομος /ερά Αρχ/επ/σκοπή Κύπρου, 26 Σεπτεμβρίου 1969. Κοινοποίηση: Ελλογ/µώὠτατο κ. Πρύτανη Πανεπιστηµίου Αθηνών, Ελλάδα. Ο Τύπος εἶναι λει- τούργημα ιερό. Γιατί εἶναι ταγµένος να υπη- ρετεὶ την αλήθεια. Μαι η αλήθεια πάντα ταυτί- ζεται µετο καλώς νοού- µενο συμφξρον τὠν ανθρώπων. Δυστυχώς ὅμως ο Τύπος συνἠθωςγίνεται αντικείμενο εκμετάλ- λευσης. Διεισδύουν μξ- σασ᾽ αυτό σκοπιµότη- τες. Παίζονται µέσα απὀ τις στήλες του συμφξἔροντα. Μεθοδεύ- Όνται σχὲδια που εξυ- πηρετούν τεράστια, ιδεολογικἀ, πολιτικά, οικονομικά και κοι- νὠνικά συμφέροντα.Η αδυναμία ενός εντύπου να κρατηθεί και να επιβιώσει γίνεται η µε- γάλη δύναμη τών εκ- μµεταλλευτών του. Εκτός απὀ την κα- τευθυνόµενη εἰιδησεο- γραφία, µια ἄλλη τρα- γικότητα σπιλώνει τις σελίδες του. Εἶναι η ρυπαρότητακατη ὠμό- τητα. Η µεν πρώτη, Υι- ο ΤΥΠΟΣ. ΕΤΟΣ Η΄ ΦΥΛΛΟ 73 της αλήθειας η αλἠ- θεια δεν πεθαϊΐνει. Αλ- λά απὀ την κυριαρχία και τη θραύση που το ατὶ αρξσει στους πολ- λοῦς,η δε δεύτερη, για- τί κινεὶ την περιέργεια και τρεφει την ανθρώ- πινη αθλιότητα. ᾿Ετσι η παραπληροφόρηση συγκερνάται µε την απανθρωπιά, για να προσφερθούν και τα δυὸ στο «καταναλωτι- κὀ» κοινό, τον κὀσμο. Με τον τρόὀπο όμως αυτὸ ο Τύπος εκτρέεπεται. Δεν µορ- φώνει σωστά παρα- μορφώνει. Δεν καθο- δηγείἰ,παραπλανά. Δεν φωτίζει. συσκοτίζει. Δεν εξανθρωπεί’ απανθρωπεἰ. ᾿0σο αφορά δε τον τοµέα της επιστή- µης άρθρα µε Έγκυρο επιστημονικὀ περιεχό- µενο σπάνια εμφανί- ζονται στον Τύπο. Ἔτσι αρκετὲς Φο- ρὲς πολλοί βρίσκονται κακό κάνει στις συνει- δήσειςκαι στη ζωήτων ανθρώπων’ των θυμά- σε αμηχανία, απὀ την πληθώρα του ημµερή- σιου Τύπου να αγορά- Ἡ ος των. σουν. Γιατί, κοντά στά : : ἄλλα, διατρέχουν και Εἶναι αναγκη τον κἱνδυνο να «απο- ὅμωςη αλήθειαναβρει την ἐπαλξή της. Να βρεθοὺν τα ὀργανά της. Να προσφερθοὺν όσοι την αγαπούν και την υποστηρίζουν. Και να εἶναι ἔτοιμοι αυτοί οι εκφραστἒς της, να αγωνιστούν ἡἦ και να υποστοῦντιςσυνἔπειες, ὁποιεςκι αν, ὀσεςκι αν εἶναι. Τότε ο Τύπος θα βρει, ἕστω και σ᾿ ἕνα Έντυπο, την καταξιωσἠ του. Θα γίνει λειτοῦρ- γηµα. Θα υπηρετήσει τον άνθρωπο αξιολο- γικά, προσωπικά και συλλογικὰ. Ιδιαίτερα σ᾿ εμάς, σ᾿ αυτό τον τραγικὀ τόπο πρἔπει να υπάρξει τύπος που να πληροί την αποστο- λή του. καλύψουν» τη πολιτική τουςταυτότητα, αγορά- ἴοντας την α ἡ τη β εφημερίδα. Η διληµ- µατική, λοιπόν, περί- σκεψη εἶναι ἕνα γεγο- νός, για την επιλογἡ ἡ την αγορά του ὁποιου- δἠποτε εντύπου. ΗἩ αλήθεια ὅμως εἶναι το ἄλλο γεγονὀός, που προπηλακίζεται και εγκλωβίζεται. Η αλήθεια ὡς δύναμη ζωής και ελπίδος. Η αλήθεια ὡς λυτρωτικὀ προσωπικὀ και συλ- λογικό γεγονός. Γι αυτὸ γεύση πι- κρἰας και οσµή θανά- του αναδύεται. ᾿Οχι απὀ τον ενταφιασμὀ Ἐανά το χξρι στ αλξτρι Μετά τη σχημµατικἡ ανόπαυλα του καλοκαι- ριού, η Εκκλησία µε την αρχἠ του νξέου εκκλησ!α- στικού ἔτους - ΤΟ εκκλη- σιαστικὀ ἐἔτος αρχίζει το Σεπτέμβριο - αρχή της Ινδύκτου - καλεί κα! πάλι τα στελέχη της να αναλά- βουν, ο καθἑνας στο μὲ- τρο της θὲσης κα! Των δυνατοτήτων που ἔχει, τον αγώνα Της πνευµατ!- κἡς καλλ/έργειας του Λα- οὐτου Θεού. Και ο αγώνας αυτὸς στις μέρες µας γίνετα! πο ἔντονος κα) αναγκαίος, εξαιτίσς της πληθωρικὀ- τητας κα! της αυθαιρεσίας του κακού. Και ὁεν εἶναι υπερβολή να ορίσει κανέ- νας ὁτι το έργο της Εκ- κλησίας προσφἑρει τις προὐποθέσεις κα! χαρίζει τη δύναμη γ!α τη σωστή κοινωνία του ανθρώπου µε το συνάνθρωπὀ του και την αληθινἠ λειτουρ- γίατου ανθρώπου µετον εαυτόὀ του. Το ἔργο Της ἔκκλη- σίας ὅεν είνα! επ/φΦανε!α- κό αλλά εγγίζει τα βάθη της ύπαρξης του ανθρώ- που. Η Εκκλησία µε Τα στελἐχη της εργάζεται για την αναδὀµηση κα! ανα- καίνιση του ανθρώπου κα σαν ο όνθρωπος, ως δομικὸς λίθος κα! κύττα- ρο της κοινωνίας, γίνει ἀξιος του ονὀματὸς του, τότε γίνεται! κα! άξιος της αποστολής του. Ο νὲος «εν Χριστώὼ» ὀνθρωπος εἶναι πηγἡ χαράς, ευτυχί- ας, ειρήνης, αγάπης, αδελφοσύνης, ὁ/καιοσύ- νης, όπου κ αν βρίσκε- τα!. ὀπου κ/ αν αναστρέ- Φετα. Κα µέσα στο σπ/τ! του και ἐξω απ᾿ αυτό, κα! µε γνωστούς κα! ἀγνω- στους εἰναιχαρ/τωµένηη παρουσία του. Και η πα- ῥρουσία αλλά κα! η µαρ- τυρία τέτοιων ανθρώπων αποτελεί τη ὀίψα της εποχἠς µας. 4 Εκκλησία δε δίνει υποσχέσεις, δεν εκφρά- ζετα! µελόγα. Μλούν Τα έργα της, ο! ἄνθρωπο, που ανακαινίστηκαν µε τα σωστικἁ Λόγια κα! τα χαριτόβρυτα μυστήριἁ της. Αυτοί οἱ ὀνθρωπο εἶναι η απὀδειξη του ἑρ- γου της Εκκλησίας, εἶναι η ζωντανή κατάθεση της δύναμης που ἔχει η ἔκ- κλησία να «ποιεί καινάἁ τα πάντα», να μµεταμορφώ- νει τον ἀνθρωπο κα! Τον κὁόσμο. ΜΗ κοσµογονία που χαρίζει η Εκκλησία γίνετα! αθόρυβα αλλά πραγματικά. Ξανά, λο/πὀν, τοχὲξρ! σγ᾿ αλξτρι... Η Εκκλησία καλεί κα! πάἁλι. Καιη φω- νἡἠ της απευθύνεται τόσο στα στελέχη της ὅσο και στο Λαό της. ΔΕΝ ΞΕΣΧΝΩΟ Η θολόκτιστη εκκλησία της Παναγίας της Ευαγγε- λἱστριας Γερολάκκου ἔγινε «τζαμ] των Μεχμετζ]κ». ο, ωραίες εικόνες του ναού πωλήθηκαν. Από το καµπα- ναριό κα!τον τρούλλο αφαιρέθηκεο σταυρὀς και μπή- καν τα μουσουλμανικά εμβλήματα. Μέσα στο ναό κτ]- στηκε το «μιχράπ» (εἶδος µεγάλου ἄμβωνα που βλέπει προς τη Λέκκα). Η Φωνή του χότζα φτάνει καθηµερ!- νά μὲχρι τις δυτικὲς άκρες της Λευκωσίας. Η δεύτερη εκκλησία του Γερολάκκου, ο ᾿Αγιος Μάμας, έγινε «τουρκικὀ πολιτιστ/κὀ κἐντρο»/ Το δεχωριὀ Γερόλακ- κος μετονομάστηκε σε «ΑΛλάύκιογιου». Βέβαια ο κατεχόμενος Γερόλακκος δεν εἶναι η µο- ναδική περίπτωση βεβήλωσης. ᾿Ολοτοβὀρειοτµήµμα της σκλαβωμἑνης Πατρίδας µας στενάζει κότω απὀ Τη βαρβαρότητα του Τούρκου κατακτητή. Και δυστυχώς οἱ χριστιανο/(!) ηγέτες της Δύσης ὀχι µόνο δεν κωφεύουν μπροστάστη βεβηλότητα τοῦ- τη, αλλά και δίνουν πιστοποιητικἁ αφἐέσεως κα! ακόµη ενισχύουν µε κάθε τρόπο τους τούρκους. ---ῃ